HISTORIA ŁÓDZKIEGO GETTA

Prześladowania ludności żydowskiej w Łodzi rozpoczęły się tuż po wkroczeniu do miasta wojsk hitlerowskich w 1939 roku. Okupanci stopniowo ograniczali swobodę poruszania się Żydów i pozbawiali ich możliwości zarobkowania. 8 II 1940 roku wyszło zarządzenie o utworzeniu dzielnicy żydowskiej, na teren której do 30 IV 1940 roku przesiedlono wszystkich żydowskich mieszkańców Łodzi. Getto zostało wówczas zamknięte i odcięte od reszty miasta płotem z drutem kolczastym oraz licznymi posterunkami żandarmerii.

W wyniku pierwszej fazy przesiedleń w łódzkim getcie znalazło się ok. 160 tys. Żydów. Od 17 X do 4 XI 1941 roku do getta przybyły jeszcze transporty Żydów przesiedlonych z Austrii, Czech, Luksemburga i Niemiec (ok. 20 tys. osób), a od 7 XII 1941 do 28 VIII 1942 - również z likwidowanych gett Kraju Warty (ok. 18 tys. osób).

Mimo zamknięcia i trudnych warunków Żydzi w getcie zorganizowali własną administrację, szkolnictwo, pocztę, opiekę zdrowotną i socjalną. Działał dom kultury, gdzie odbywały się przedstawienia teatralne i występy muzyczne (m.in. słynnego chóru Hazomir).

Jednak ciężkie warunki życia dziesiątkowały ludność getta Część umierała wycieńczona głodem, pracą ponad siły lub chorobami, część ginęła od kul żandarmów lub zamęczona torturami przez tzw. Kriminalpolizei. Od 16 I 1942 roku Żydzi byli wywożeni z getta do pierwszego w Polsce obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem - najpierw pobierający zasiłki i więźniowie, później Żydzi zachodnioeuropejscy, wreszcie niepracujący: dzieci i starcy. W wyniku tych deportacji getto zostało przekształcone w wielki obóz niewolniczej pracy.

W połowie VI 1944 roku, w obliczu zbliżającego się frontu hitlerowcy rozpoczęli tzw. ostateczną likwidację getta łódzkiego. Ponownie rozpoczęły się wywózki - do Chełmna nad Nerem i do Oświęcimia (Auschwitz). 29 VIII 1944 roku ze stacji kolejowej Radegast odszedł do Oświęcimia ostatni transport łódzkich Żydów. W getcie pozostała tylko niewielka grupa, która miała uporządkować jego teren.

W przeciwieństwie do wielu innych gett w Polsce getto łódzkie nie zostało zniszczone. Wiele dewastacji gettowych pamiątek dokonało się już po wojnie, a nawet w ostatnich latach.

W latach 50. zniknął cmentarz przy ul. Wesołej, a na jego miejscu wytyczono ulicę i postawiono bloki. W tym też czasie w wyniku rozbudowy ul. Zagajnikowej została zniszczona część cmentarza przy ul. Brackiej. Zupełnie niedawno pomieszczenia dawnego gettowego Domu Kultury zostały przebudowane i zamienione na sklepy. Na naszych oczach staje się ruiną szpital przy ul. Łagiewnickiej. Jedno po drugim gettowe miejsca znikają...

Wciąż jednak pozostało wiele do ocalenia. Fundacja Monumentum Iudaicum Lodzense stara się ocalać i popularyzować pamięć o getcie łódzkim, między innymi poprzez zaangażowanie w organizację obchodów 60. Rocznicy Likwidacji Getta w Łodzi, która przypada w 2004 roku. W związku z tymi obchodami nastąpi readaptacja byłej stacji kolejowej getta (stacji Radegast) jako miejsca pamięci i ośrodka edukacyjno-naukowego.

Odwiedź stronę łódzkiego Getta.